Inleiding
_
Je hebt vast wel eens in een christelijke bijeenkomst gezeten, waar een spreker op een gegeven moment zei: ‘In je Bijbel staat er wel dit-en-dat, maar in de grondtekst, in het origineel, staat er eigenlijk zus-en-zo.’ Dan gaat het bij je kriebelen. Je beseft dat die spreker informatie bezit, die jij niet hebt. Hoe kan jij dan nagaan, of die spreker wel de waarheid spreekt? Misschien ga je dan wel Koinē-Grieks studeren. In ieder geval, minimaal lexicons en ander studiemateriaal raadplegen.
Ik ben daar ook een tijdje mee bezig geweest. Eerlijk gezegd kwam ik daar niet veel verder mee. En toen zei op een dag de eigenaar van de plaatselijke evangelische boekwinkel tegen mij: ‘Jij bent toch altijd met dat Grieks bezig?’ Ik zei: ‘Ja’. Toen zei hij: ‘Dan heb ik iets voor je.’ En hij gaf mij de ‘Concordant Greek Text Sublinear’, kortweg de CGTS. Ik had wel een paar Grieks-Engelse interlineairs in huis. Maar dit was van een heel andere categorie. Ik kwam er achter dat deze ‘ultraliteral English’ woord-voor-woord vertaling ongeëvenaard is wat betreft precisie en woordkeus. Met die CGTS ben ik aan de slag gegaan.
Pas veel later hoorde ik dat de publicatie van deze CGTS nogal wat beroering in christelijke kringen had veroorzaakt. Maar goed, die CGTS vergeleek ik met mijn NBG-vertaling. En toen kreeg ik voor het eerst toegang tot het Nieuwe Testament. Als iemand in de christelijke wereld iets beweerde, dan ging ik als een haas naar mijn CGTS interlineair. Ik schreef die passage in het Grieks over. Met de concordante Engelse interlineair eronder. En dat vergeleek ik dan met mijn NBG. En dan wist ik meteen of een betreffende spreker verstandige dingen had gezegd of dat hij onzin had staan te verkopen.
Een aantal jaren later werd ik in contact gebracht met een broeder, die programmeur was. Samen ontwierpen we ISA, de Interlinear Scripture Analyser, en maakten wij een gedigitaliseerde versie van de CGTS, met allerlei zoekfuncties. Met toestemming van het Concordant Publishing Concern, die de rechten van de CGTS en ander concordant materiaal heeft, maakten wij diverse interlineairs, waaronder ook een idiomatische Hebreeuws-Engelse interlineair.
In 2006 kwam een Duitse broeder het ISA team versterken. Hij bracht Duits materiaal mee en een strikt etymologische versie van de CGTS. Voor het eerst in ISA’s bestaan werd door deze broeder ook de concordante grammatica in het interlineair-programma geïntegreerd.
Veel Nederlandse gebruikers van ISA drongen aan op een Nederlandse interlineair. De Engelse interlineairs waren natuurlijk prachtig, maar er gaat toch niets boven je moedertaal… Na meer dan dertig jaar werken met de Engelse interlineairs kwam in 2014 een concordante, idiomatische Grieks-Nederlandse interlineair tot stand. In 2015 verscheen de concordante, idiomatische Hebreeuws-Nederlandse interlineair. We hebben deze interlineairs met de grootste zorgvuldigheid gemaakt. En met heel veel schroom.
Het ISA-programma is in de afgelopen jaren uitgegroeid tot een van de meest geavanceerde zoekmachines op het gebied van interlineairs van de grondtekst van de Schriften, en is tot nu toe als free-ware beschikbaar. Speciale functies, zoals de Concordant View en de Translation Linking, zijn exclusief – tegen betaling – verkrijgbaar in de Professional Versie, die medio 2016 verwacht wordt. Men krijgt dan ook verschillende grondteksten geïntegreerd aangeboden. Uniek!
Met de komst van deze Professional Versie vonden de data-ontwikkelaars het belangrijk om alle tot nu samengestelde interlineairs en de tabellen met grammaticavormen en woordopbouw beschikbaar te stellen op iedere gewenste computerapparatuur, ongeacht het besturingssysteem, om gratis te downloaden in PDF formaat. De data-onwikkelaars hebben daartoe de c-s-s.website opgericht, die tevens het doel heeft om publicaties van de ontwikkelaars een plaats te geven.
Zoals in het begin van het concordante werk, met de verschijning van de CGTS, zijn wij de overtuiging toegedaan dat dit werk het antwoord zal zijn op de vragen van de oprechte zoeker.